12 هزار نفر از این بیماران بستری شده، هزار و 200 نفر آنها کارشان به ICU می‌کشد و حداقل120نفر آنها می‌میرند.
این آماری است که در آغاز هفته مسمومیت‌ها ( 24 تا 31 شهریور) از سوی مرکز اطلاع‌رسانی داروها و سموم وزارت بهداشت اعلام شده است.
علاوه بر این، گزارش سازمان پزشکی قانونی کشور نیز حاکی از آن است که در 9 ماه نخست سال 1386، آمار موارد مسمومیت منجر به فوت ناشی از داروها 383 و آمار مسمومیت منجر به فوت ناشی از مواد شیمیایی و سموم 602 مورد بوده است.
این آمارها در حالی اعلام می‌شوند که به عقیده کارشناسان، رواج مواد‌مخدر و سوء‌مصرف آنها در صدر علل افزایش مسمومیت و مرگ و میر ناشی از آن هستند.
سومین علت مسمومیت
«هر ماده‌ای که غیراز مقاصد پزشکی و عرف جامعه مصرف شود، در واقع مورد سوء‌مصرف قرار گرفته است.» دکتر شاهین شادنیا، رئیس بخش مسمومین بیمارستان لقمان در گفت‌وگو با همشهری و با بیان این عبارات معتقد است: آمارهای بیمارستان لقمان نشان داده مواد‌مخدر در سال گذشته سومین علت مسمومیت و مرگ و میر ناشی از آن بوده است.
وی با اشاره به اینکه مواد‌مخدر در کل براساس نوع اثراتشان به دسته‌های مختلف تقسیم می‌شوند خاطرنشان می‌کند: یک دسته از آنها مواد‌مخدر شبه مرفینی است که شامل تریاک، هروئین و اشکال دارویی مثل کدئین، ترامادول و مورفین می‌شود.
دومین گروه از موادی که مورد سوء‌مصرف قرار می‌گیرند ترکیبات توهم‌زا هستند که سردسته آنها حشیش و بعد از آن LSD است. همچنین ترکیبات محرک از قبیل آمفتامین‌ها (اکستازی و شیشه) در رده سوم این دسته از مواد قرار می‌گیرند.
رئیس بخش مسمومین بیمارستان لقمان با اشاره به اینکه در مراحل بعدی، آرامبخش‌ها که سردسته آنها الکل است مورد سوء مصرف قرار می‌گیرند، توضیح می‌دهد: البته در کشور ما به‌صورت سنتی ترکیبات مخدر شبه مرفین شایع‌تر از گروه‌های دیگر هستند؛ به‌طوری که از سال‌های قبل تریاک و بعد از آن هروئین سردسته این مواد محسوب می‌شوند.
دکتر شادنیا بیشترین موارد مسمومیت را هم به این دسته از مواد نسبت می‌دهد و می‌گوید: معمولا افرادی که این مواد را استعمال می‌کنند، علائمی نظیر خواب‌آلودگی، تنگی مردمک چشم و تنگی و افت تنفس در آنها دیده می‌شود؛
به‌طوری که حتی همین افت تنفس و به‌دنبال آن کاهش هشیاری منجر به مرگ فرد استعمال‌کننده می‌شود.
نوشیدنی‌های سمی
«در مورد آرامبخش‌ها نیز فرد استعمال‌کننده ماده‌ای مثل الکل با مست شدن تعادل خود را از دست می‌دهد و سطح هشیاری و تمرکز در او کاهش پیدا می‌کند. در بسیاری موارد هم این علائم همراه با کاهش شدید قند خون با مرگ و میر همراهند.»
شنیدن این عبارات از زبان رئیس بخش مسمومین بیمارستان لقمان در حالی است که به عقیده کارشناسان مشروبات الکلی دست ساز و تقلبی هم در بازار رواج زیادی دارند که مواد سمی در این مواد منجر به ایجاد عوارض زیادی از جمله کاهش شدید دید فرد استعمال‌کننده می‌شود.
طلعت قانع، کارشناس داروسازی و سم شناسی و مسئول مرکز اطلاع‌رسانی داروها و سموم وزارت بهداشت در این رابطه به همشهری می‌گوید: مصرف حتی اندک الکل صنعتی یا متانول خطر کوری و مرگ فرد را در پی دارد و با وجود اینکه ماده تلخ‌کننده به این نوع الکل زده می‌شود اما درمواردی عوارض ناشی از مصرف این ماده خطرناک را هر سال داریم.
مسکن‌های شبه‌مخدر!
سوء مصرف مواد می‌تواند در قالب مصرف دارو و مسکن بیش از حد نیز باشد. در رأس تمام این داروها هم مسمومیت با ترامادول و بعد، مسمومیت با داروهای افسردگی 3حلقه‌ای بخش عمده مسمومیت‌ها به‌خصوص در تهران را تشکیل می‌دهند.
دکتر قانع با بیان اینکه ترامادول جزء خانواده مواد‌مخدر محسوب نمی‌شود و از خانواده تریاک نیست اما یک آرام بخش است که آثار شبیه مواد‌مخدر دارد، خاطرنشان می‌کند: بیشتر مسمومیت‌ها با این دارو عمدی است و به‌علت دوز بالای مصرف به‌وجود می‌آید.
وی با تاکید بر اینکه ترامادول داروی بدون نسخه نیست و حتماً با تجویز پزشک توزیع می‌شود، تصریح می‌کند: اما به هر حال این دارو نیز مانند هر دارو یا ماده مخدر دیگر از کانال‌های غیر‌رسمی و روش‌های غیر‌قانونی در اختیار مردم قرار می‌گیرد و سوء‌مصرف می‌شود.
کراک، هم توهم‌زا هم اعتیاد‌آور
به عقیده متخصصان سم‌شناسی ماده‌ای که امروزه به‌خصوص در میان جوانان و آن هم به‌دلیل ارزان بودن، شیوع بیشتری دارد، کراک است. ولی نکته جالب اینجاست که ماهیت این ماده در کشورهای غربی کاملا با نوع مصرفی آن در ایران متفاوت است.
دکتر کامبیز سلطانی‌نژاد، متخصص سم‌شناسی و مشاور علمی مرکز اطلاع‌رسانی دارو و سموم، با تایید این امر به همشهری این طور توضیح می‌دهد: این ماده در کشورهای غربی به همان کوکائین اطلاق می‌شود ولی در کشور ما با درصد خلوص بالای هروئین به فروش می‌رسد و موجب تشدید اعتیاد به‌خصوص در جوانان می‌شود.
این در حالی است که به گفته دکتر قانع توهم‌زاها موادی هستند که هدف از استفاده از آنها ایجاد سرخوشی و هیجان است و بیشتر اعتیاد روانی ایجاد می‌کنند.
وی با تاکید بر اینکه کراک هم جزء مواد توهم‌زاست، معتقد است: ولی در ایران این ماده علاوه بر دارا بودن مقادیر زیادی هروئین متأسفانه ناخالصی‌های آلوده‌کننده‌ای هم دارد و حتی در نمونه‌های بسیار زیادی از این ماده به اعتراف وارد‌کنندگان مدفوع انسانی دیده شده است که همین امر موجب آلوده شدن بدن می‌شود.
اما اگرچه براساس آمار موجود در بیمارستان لقمان 80 درصد موارد مسمومیت در کشور و به‌خصوص در تهران عمدی است، دکتر سلطانی‌نژاد می گوید: در این شرایط اگر بخواهیم سوء مصرف مواد را به حداقل برسانیم باید بدانیم که جلوگیری از این روند جنبه‌های مختلفی دارد و باید با در نظر گرفتن حساسیت‌ها و خطوط قرمز اجرا شود.
وی به افتتاح مرکز اطلاع‌رسانی داروها و سموم به‌عنوان یک قدم بزرگ در این زمینه اشاره می‌کند و تاکید می‌کند: با افتتاح این مرکز اقدامات مؤثری در زمینه سوء مصرف مواد‌مخدر به‌خصوص در استان‌های شرقی کشور انجام شده است؛
به‌خصوص در مورد ماده پان‌پراگ که از طریق مرزهای شرقی کشور وارد می شد و به‌عنوان خوشبو‌کننده به فروش می‌رسید.
ولی مطالعات در مورد این ماده مواد سمی زیادی در آن مثل سرب و آرسنیک را به اثبات رساند که با کمک مرکز اطلاع‌رسانی دارو و سموم آمار
سوء مصرف این ماده کاهش چشمگیری یافت.
وی به مواد دیگری از این نظیر هم اشاره کرده و در پایان خاطرنشان می‌کند: علاوه بر این اکستازی هم از جمله موادی بود که تا چند دهه گذشته مورد سوء مصرف قرار می‌گرفت و یک دوره بحرانی داشت ولی الان مصرف این ماده هم با افزایش اطلاع‌رسانی کاهش چشمگیری یافته است.
